دکتر امیر احمدی: وضعیت فعلی صنعت خودرو در ایران ناپایدار است
وضعیت بازار خودرو در حال حاضر تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد که از نوسانات اقتصادی تا ظهور تکنولوژی‌های نوین را شامل می‌شود. در این میان، چالش‌های جدی همچون کمبود قطعات و نیاز به ارتقاء استانداردهای ایمنی، صنعت خودرو را با بحران‌هایی مواجه کرده است. همچنین، بررسی تأثیر مشکلات زنجیره تأمین بر تولید و آینده حمل‌ونقل، نشان‌دهنده تغییرات اساسی در نقش خودروها در جامعه مدرن است.
دکتر امیر احمدی استاد دانشگاه و فعال در حوزه صنعت خودرو در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار پایگاه خبری کارآفرینی‌پرس به بررسی وضعیت کنونی بازار خودرو پرداخت و تأثیر عوامل اقتصادی و تکنولوژیکی بر این صنعت را تحلیل کرد. او به چالش‌های بزرگ صنعت خودرو، از جمله مشکلات زنجیره تأمین و نیاز به ارتقاء استانداردهای ایمنی اشاره کرد و آینده حمل‌ونقل و نقش خودروها در آن را مورد بررسی قرار داد که در ادامه می‌خوانید.
کارآفرینی‌پرس: به نظر شما وضعیت فعلی بازار خودرو چگونه است و چه عواملی بر آن تأثیر می‌گذارند؟
دکتر امیر احمدی: ابتدا لازم می‌دانم از تمام کسانی که در صنعت خودرو زحمت می‌کشند و فعالیت می‌کنند، تشکر و قدردانی کنم. با وجود انتقادات زیادی که به این صنعت در کشورمان وجود دارد، واقعیت این است که ما در شرایط سخت تحریم قرار داریم و صنعت خودرو یکی از صنایعی است که تحت تأثیر این تحریم‌ها قرار گرفته است. تمام شرکای خارجی ما اکنون دیگر در کنار ما نیستند، اما ما توانسته‌ایم با استفاده از منابع و پتانسیل‌های داخلی، تا حدودی نیازهای داخلی کشور را تأمین کنیم که واقعاً کار بزرگی است.
با این حال، وضعیت فعلی صنعت خودرو در ایران ناپایدار است. بازار تقریباً انحصاری و مونوپولی است و رقابت خاصی در آن مشاهده نمی‌شود. از سوی دیگر، واردات خودرو با مشکلات زیادی مواجه است؛ تعرفه‌های بالا بر صنعت خودرو و واردات آن فشار می‌آورد. همچنین، ما تحت تنش‌های سیاسی هستیم و هر بار که تنش سیاسی در کشور ایجاد می‌شود، نرخ ارز ناپایدار می‌شود و این موضوع به نوسانات تولید خودرو منجر می‌گردد.
انحصاری بودن صنعت خودرو یکی از عوامل تأثیرگذار بر وضعیت فعلی ماست. نبود رقابت و سختی در واردات خودرو نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد. به عنوان مثال، خودروهایی که از چین وارد می‌شوند، با قیمت ۹ هزار دلار و کمتر به کشور می‌رسند، اما به دلیل تعرفه‌های وضع شده، قیمت آن‌ها در ایران تا دو برابر افزایش می‌یابد. این مسئله باعث ناتوانی مردم در خرید خودروهای وارداتی می‌شود و مشکلات مالی و معیشتی مردم اجازه چنین خریدهایی را نمی‌دهد.
کارآفرینی‌پرس: تکنولوژی‌های جدیدی در صنعت خودرو در حال ظهور هستند و چگونه می‌توانند به بهبود عملکرد خودروها کمک کنند؟
دکتر امیر احمدی: در مورد تکنولوژی‌های جدید در صنعت خودرو نیز باید بگویم که دنیا به سرعت به سمت تکنولوژی‌های نوین حرکت می‌کند و صنعت خودرو نیز از این قاعده مستثنا نیست. ما در صنعت لوازم خانگی، خودرو و سایر صنایع شاهد پیشرفت روزافزون تکنولوژی هستیم. هوش مصنوعی نیز با شتاب بالایی در حال رشد و توسعه است و دیر یا زود تأثیر خود را بر صنعت خودرو خواهد گذاشت. به عنوان مثال، استفاده از هوش مصنوعی در خودروهای خودران در حال گسترش است؛ هنوز به صورت قطعی این اتفاق نیفتاده است اما در آینده‌ی نزدیک و این اتفاق خواهد‌افتاد. شرکت‌های پیشرو مانند تسلا، تویوتا و هیوندای در این زمینه فعالیت می‌کنند.
علاوه‌براین، تولید و فروش خودروهای برقی نیز در دنیا بسیار مرسوم شده است. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۰_۲۰۳۰ میزان فروش خودروهای برقی به ۳۵۰ میلیون دستگاه برسد که می‌تواند ۶۰ درصد کل خودروها را شامل شود. استفاده از باتری‌های لیتیومی نیز به گونه‌ای است که امکان شارژ مستقیم آن‌ها در کمتر از ۱۵ دقیقه فراهم شده است.
به‌طور کلی، استفاده از تکنولوژی‌های نوین مانند باتری‌های لیتیومی و سیستم‌های برقی، همراه با هوش مصنوعی برای خودروهای خودران، آینده صنعت خودرو را تحت تأثیر قرار خواهد داد. قطعاً با خودران شدن خودروها و کاهش خطاهای انسانی، میزان تصادفات کاهش خواهد یافت و استفاده از باتری‌های لیتیومی بر مسائل زیست‌محیطی تأثیر مثبت خواهد گذاشت.
ناگفته نماند که در خودروهایی که در حال حاضر تولید می‌کنیم، یکی از مباحث داغ و در حال بررسی، تولید خودروهای برقی است. از سال ۸۸ که اولین نمونه‌های خودروهای برقی، مانند خودرو “قاصد نصیر” در دانشگاه خواجه نصیر معرفی شد، کارهای زیادی انجام شده است. اما با توجه به ضعف‌های دانش فنی، نبود زیرساخت‌های لازم و تحریم‌ها، عملاً هنوز در ایران خودرو برقی به تولید انبوه نرسیده است.
کارآفرینی‌پرس: چالش‌هایی که صنعت خودرو در حال حاضر با آن‌ها مواجه است چیست؟
دکتر امیر احمدی: اگر بخواهم به تفکیک بگویم، اولین چالشی که داریم، انحصاری بودن صنعت خودرو است. این مونوپولی بودن و نبود رقابت یکی از چالش‌های اصلی ما است که نیازمند قوانین جدیدی از سوی دولت است تا بتوانیم از این انحصار خارج شویم.
علاوه بر این، صنعت خودرو در ایران حدود ۵۰ سال است که تحت حمایت دولت قرار دارد و باید به تدریج به سمت خصوصی‌سازی پیش برویم. حمایت‌های دولتی باعث کندی واردات و تعرفه‌های بسیار بالا شده است که به نوعی از تولیدات داخلی حمایت می‌کند. همچنین، تنش‌های سیاسی یکی دیگر از چالش‌های صنعت خودرو است که نوسانات نرخ ارز را به دنبال دارد.
باید صادقانه بگویم که هنوز در صنعت خودرو به طور کامل خودکفا نشده‌ایم و برخی از قطعات الکترونیکی و برقی خودروها را وارد می‌کنیم که ارتباط مستقیمی با نوسانات نرخ ارز دارد. فولادهای وارداتی نیز تحت تأثیر نرخ ارز قرار دارند.
نگاه مردم به خودرو به عنوان یک کالای سرمایه‌ای نیز موضوع مهمی است. مصرف‌کنندگان واقعی نسبت به خرید خودرو اقدام نمی‌کنند و مردم خودرو را با رفتارهای هیجانی خریداری می‌کنند تا از تورم عقب نمانند. این مسئله باعث سودآوری واسطه‌ها می‌شود.
تغییرات فرهنگی نیز در این زمینه مؤثر است. مانند تلفن همراه که هر فردی چندین دستگاه دارد، خودرو نیز به همین سمت می‌رود. قبلاً یک خانواده با یک خودرو کار خود را راه می‌انداخت، اما اکنون خانواده‌های چهار نفره خواهان چهار خودرو هستند. بنابراین، عرضه و تقاضا باید توازن داشته باشد تا مشکلات بعدی به وجود نیاید.
برخی مسائل داخلی نیز چالش‌زا هستند؛ مانند کاسبان تحریم و افزایش هزینه‌های تولید.
نوسانات نرخ ارز تأثیر زیادی بر هزینه‌های تولید دارد. آیین‌نامه واردات خودرویی که در دولت سیزدهم تصویب شد، محدودیت‌هایی ایجاد کرده است و دولت فعلی نیز با همان رویکرد ادامه می‌دهد. محدودیت‌های مربوط به واردات خودروهایی با قیمت بالای ۲۰ هزار یورو وجود دارد.
اگر بتوانیم به سمت خصوصی‌سازی برویم و عرضه خودرو را در بورس داشته باشیم، می‌توانیم از این مشکلات عبور کنیم.
کارآفرینی‌پرس: چه اقداماتی برای افزایش ایمنی خودروها در حال انجام است و آیا استانداردهای ایمنی در حال تغییر هستند؟
دکتر امیر احمدی: ما در کشورمان تقریباً از دو سال پیش بحث استانداردهای ۸۵ گانه را مطرح کردیم که بخشی از آن به ایمنی خودرو مربوط می‌شود. برای مثال، کمربند ایمنی از سال ۱۹۸۵ معرفی شد و ایمنی سه نقطه‌ای نیز به عنوان یک بحث مهم مطرح گردید.
در ایران نیز از چند دهه پیش، اقداماتی مانند نصب ایربگ‌های جلو و جانبی در خودروها آغاز شده است. تمام خودروهایی که در ایران تولید می‌شوند، از سیستم‌های ایربگ بهره‌مند هستند. همچنین، سیستم‌های کنترل پایداری الکترونیکی (ESP) از سال گذشته برای تمامی خودروهای تولیدی در ایران الزامی شده است.
تست‌های تصادف از جلو، عقب و طرفین خودروها نیز انجام می‌شود و استانداردهای سازمان ملی استاندارد ایران را طی می‌کند. ما همچنین سیستم‌های ضد قفل (ABS) را داریم که قابلیت تقسیم نیرو بر روی هر چرخ را فراهم می‌آورد و کنترل پایداری را افزایش می‌دهد.
در زمینه استانداردهای ۸۵ گانه، تمامی خودروهایی که در حال حاضر تولید می‌شوند، به سیستم کنترل فشار باد تایر (TPMS) مجهز هستند. این سیستم به جلوگیری از تصادف و حفظ کنترل خودرو در جاده کمک می‌کند. ترکیدگی تایرها معمولاً به دلیل افزایش یا کاهش فشار باد ایجاد می‌شود. در یک سال گذشته، تمام خودروهای تولیدی در کشور به این سیستم مجهز شده‌اند. همچنین، سیستم‌های دیگری مانند دیلایت (چراغ‌های روز) برای افزایش دید عابران پیاده نیز به کار گرفته شده است.
در خصوص استحکام بدنه خودرو، اقدامات خوبی در کشور انجام شده است. از زمانی که استانداردهای ۸۵ گانه توسط سازمان استاندارد و بازرسی و دولت به خودروسازان ابلاغ شد، فعالیت‌های متعددی در این زمینه صورت گرفته و استانداردها به تدریج در حال بهبود هستند. امیدواریم روزی برسد که به واسطه مسائل ایمنی خودرو، دیگر شاهد تصادف نباشیم.
کارآفرینی‌پرس: چگونه مشکلات زنجیره تأمین بر تولید خودرو تأثیر گذاشته‌اند و آیا راه‌حلی برای این مشکلات وجود دارد؟
دکتر امیر احمدی: هدف زنجیره تأمین ایجاد یک جریان قابل اطمینان در انتقال مواد، خدمات و اطلاعات از ابتدای زنجیره است. اما باید بگویم که زنجیره تأمین خودرو یکی از بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین زنجیره‌های تأمین در سطح جهان است. شرکت‌های چندملیتی در این حوزه فعالیت می‌کنند و کشورهای جنوب شرق آسیا در ساخت قطعات الکترونیکی خودرو نقش دارند. ممکن است خودرویی در یک کشور اروپایی تولید شود، اما دارای زنجیره تأمین بسیار گسترده‌ای باشد که شامل موجودی قطعات، واردات زیرمجموعه‌ها، جریان‌های مالی و تأمین نقدینگی است.
مشکلاتی که در زنجیره تأمین وجود دارد، به ویژه در کشور ما، شامل نبود سیستم‌های یکپارچه اطلاعاتی است. استفاده از فناوری اطلاعات می‌تواند منجر به صرفه‌جویی در زمان و افزایش بهره‌وری شود. متأسفانه ما در این زمینه با مشکلاتی مواجه هستیم؛ از جمله نبود زیرساخت‌های مناسب، دانش فنی کافی و متخصصان مرتبط و همچنین ارتباط نداشتن با کشورهای پیشرفته‌تر به واسطه تحریم‌ها نیز چالش دیگری است.
برای حل این مشکلات می‌توانیم از دانش داخلی و شرکت‌های خصوصی استفاده کنیم و بخشی از زنجیره تأمین را برون‌سپاری کنیم. همکاری با استارتاپ‌ها و شرکت‌های متخصص در حوزه زنجیره تأمین، سیستم‌های حمل و نقل و تکنولوژی‌های نوین می‌تواند به ما کمک کند تا مشکلات را حل کنیم.
کمبود نقدینگی برای تأمین مواد و قطعات نیز یکی دیگر از چالش‌هاست. اگر نقدینگی کم باشد، می‌توانیم از سیستم‌های بانکی برای ارتقاء زنجیره تأمین بهره ببریم. باید توجه داشته باشیم که صنعت زنجیره تأمین خودرو یک صنعت پیچیده است که شامل ورق، پلیمر، بنزین و پارچه می‌شود. نیاز به زیرساخت اطلاعاتی و سیستم یکپارچه اطلاعات داریم تا بتوانیم مدیریت زنجیره را به خوبی انجام دهیم.
به نظر من بزرگ‌ترین مشکل زنجیره تأمین خودرو در ایران، نبود دانش فنی و ارتباطات با شرکای خارجی است و پس از آن، مسائل مالی و تأمین نقدینگی مطرح می‌شود.
کارآفرینی‌پرس: به نظر شما آینده حمل و نقل چگونه خواهد بود و نقش خودروها در آن چیست؟
دکتر امیر احمدی: حمل و نقل، به ویژه حمل و نقل زمینی، یکی از ارزان‌ترین و به‌صرفه‌ترین روش‌های حمل و نقل است که در حال حاضر اجرا می‌شود. اگر به هزینه‌های حمل و نقل هوایی نگاه کنید، متوجه خواهید شد که هزینه سفر با خودرو بسیار کمتر است.
با توجه به روندهای جهانی و پیشرفت‌های تکنولوژیکی، آینده حمل و نقل به سمت استفاده بیشتر از خودروهای برقی، هوشمند و خودران پیش خواهد رفت. این تغییرات نه تنها بر کاهش آلودگی هوا تأثیرگذار خواهد بود بلکه امنیت و راحتی سفر را نیز افزایش می‌دهد.
حمل و نقل ریلی به مراتب بالاتر از حمل و نقل زمینی است و حجم انتقال در این نوع حمل و نقل، به ویژه برای مواد و قطعات، بسیار بیشتر و راحت‌تر انجام می‌شود. حالا با استفاده از قطار یا کامیون، این فرآیند به آسانی صورت می‌گیرد. در آینده، طبیعتاً استفاده از انرژی‌های فسیلی متوقف خواهد شد و خودروهای بنزینی و گازوئیلی دیگر کارایی و کاربردی نخواهند داشت. بنابراین، انرژی‌های برقی و انرژی‌های سبز مانند انرژی خورشیدی به عنوان منابع اصلی انرژی مورد استفاده قرار خواهند گرفت. با این حال، به نظر می‌رسد که حمل و نقل زمینی با استفاده از خودروها همچنان در سال‌های آینده کاربرد داشته باشد.
انتهای پیام/
