محمدعلی نژادیان: خلاقیت و نوآوری بنیان و اساس کارآفرینی است/ ایده برای بهرهبرداری از یک فرصت در ذهن انسان شکل می‌گیرد
نژادیان: وقتی که خلاقیت انسان از ذهن به‌عمل تبدیل می‌شود، نوآوری صورت می‌گیرد. نوآوری یعنی پیمودن راه نرفته. کسی که اولین‌بار راهی را می‌پیماید، اولین فردی است که می‌تواند خبر مخاطرات راه را برای دیگران بیاورد و این یعنی کارآفرین خطرپذیر است.
محمدعلی نژادیان مدیرمسئول پایگاه خبری کارآفرینی پرس در یادداشتی نوشت: یکی از مهم‌ترین خصلت‌های کارآفرینان، خلاقیت و نوآوری است. اما، برای فراهم آوردن یک چارچوب مفهومی برای هر پدیده‌ای، یک محقق باید ابتدا آن را تعریف کند و مرزهای آن را مشخص نماید. البته در علوم انسانی به‌دلیل پیچیدگی‌ها و چندوجهی بودن انسان و همچنین نگرش‌های مختلف افراد، تعاریف زیادی برای مفاهیم مطرح می‌شود که همین امر، ممکن است باعث اختلاف نظرها و یا به‌وجود آمدن مکتب‌های مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و… شود. پس در علوم انسانی معمولا مفاهیمی که دارای تعریف قطعی، مشخص و مورد توافق همگان باشد نیست و ممکن است هر فردی از زاویه دید خود به نکاتی توجه نماید. ازاین‌رو، برای خلاقیت و نوآوری هم تعاریف بسیاری وجود دارد که در ادامه گزیده آن را می‌خوانید.
بیشتر بخوانید:
تعریف کارآفرینی چیست و کارآفرین کیست؟
تقسیم‌بندی کارآفرینان چگونه است؟/ کدام نوع کارآفرینی را انتخاب کنیم؟
عوامل موفقیت در کارآفرینی چیست؟
تعریف خلاقیت
پیدایی و تولید یک اندیشه و فکر نو را خلاقیت می‌گویند. ایده نیز محصول خلاقیت است که می‌تواند یک نظریه جدید، یک محصول جدید، یک راه‌حل جدید برای حل مسئله و یا یک مفهوم جدید باشد.
تعریف نوآوری
- نوآوری به‌کارگیری ایده‌های نوین ناشی از خلاقیت است
- نوآوری به پیاده ساختن ایده ناشی از خلاقیت که به‌صورت یک محصول یا خدمت تازه ارائه شود می‌گویند
- نوآوری به عملی ساختن و کاربردی ساختن آن اندیشه و فکر نو و تازه می‌گویند.
تعریف اختراع
قابل ذکر است که فرق اختراع با نوآوری، این است که اختراع به معنی «پدیدآوردن محصول جدید» است، اما نوآوری، فراتر از آن است و به معنی «معرفی محصول تازه» است که با ابداع و عرضه صورت می‌پذیرد.
پذیرش خلاقیت در خود
انسان در کودکی، اگر به زمین بیافتد، این افتادن سبب نمی‌گردد که راه رفتن را برای همیشه فراموش کند! حال باید از خود بپرسیم، چه اتفاقی در جریان بزرگ شدن ما انسان‌ها میافتد که از زمین خوردن می‌هراسیم و از جست‌وجو کردن بیزار می‌شویم؟!
– آیا نیازهایمان پایان یافته است؟!
– آیا به هر چه می‌خواستیم دست یافته‌ایم؟!
– آیا دیگر نیازی نداریم؟!
– آیا برای همه پرسش‌های خود، پاسخ مناسب پیدا کرده‌ایم؟!
– آیا چراهای بی‌پایان کودکی ما پایان یافته است؟!
– آیا همه ناشناخته‌ها را پیدا کرده‌ایم؟!
– آیا با پایان یافتن دوران کودکی، زمان چراهای ما به پایان رسیده است؟!
– آیا به اندازه ظرفیت وجودیمان بزرگ شده‌ایم؟ یا به اندازه یافته‌هایمان بزرگ شده‌ایم؟!
و اگر به این پرسش‌ها ادامه دهیم، هزاران پرسش دیگر باید از خود بپرسیم تا چراهای کودکی خود را پیدا کنیم. قطعا عواملی در بروز و سرکوب این جس توجوگری نقش داشته است!
پذیرش خلاقیت در خود، یکی از کارهایی است که علاوه بر باور، نیاز به تمرین دارد؛ زیرا همه انسان‌ها، به‌طور فطری خلاق آفریده شده‌اند (گرایش به خلاقیت دارند) و فقط مخصوص دانشمندان، هنرمندان و افراد خاص نیست. فقط در فرایند رشد به عده‌ای از انسان‌ها این فرصت داده شده تا خلاقیت درونشان را آشکار سازند و برای چراهای خود جواب پیدا کنند و بالعکس، عده‌ای از این فرصت سلب شده‌اند. البته گاهی وقت‌ها خود فرد باعث این می‌شود که خلاق نباشد. به این دلیل که فرد در ذهن خود، خط قرمزهایی به دور توانایی‌ها و استعدادهای خویش می‌کشد و جرئت فراتر رفتن از این خط قرمزها را از خود سلب می‌کند و یا به دلیل عادت‌های نادرست و عدم تمایل به کنجکاوی، باعث می‌شود فرد نتواند خلاق باشد. البته گاهی غرور باعث می‌شود فرد فکر کند، خیلی می‌داند و درحقیقت بزرگ‌ترین مانع خلاقیت، اکتفاکردن به دانش ماست نه چیزهایی که نمی‌دانیم!
باتوجه به اینکه معمولاً افراد در حصار دانش خود می‌اندیشند و رفتار می‌کنند، درنتیجه فرد با شکستن مرزهای دانش خود و فراتررفتن از چارچوب‌های فکری و نگاه و تفکر، به شیوه متفاوت از دیگران، می‌تواند باعث بروز خلاقیت در خود شود. قابل ذکر است که هر فردی با استفاده از نیروی اراده، می‌تواند با عادت‌ها و روزمرگی‌ها که دشمن خلاقیت هستند، مقابله کند و به نتیجه مطلوب برسد.
همچنین موارد ذیل نیز در این خصوص مؤثر است:
چیزهای بی‌ربط را به هم ربط دادن که منتهی به خلق یک اثر جدید شود، تک‌بعدی نبودن در زندگی، کسب مهارت‌ها و دانش‌های مختلف که نیاز زندگی امروزی است، تمرین و مشورت، تحمل ابهامات، سلامت جسم و ورزش کردن، خسته نشدن از شکست، تقویت اعتماد به نفس، ریزبینی، انتقادپذیر بودن، برنامه‌ریزی، جسارت، انعطاف‌پذیری، ایجاد انگیزه که به دو دسته می‌توان تقسیم نمود:
1- انگیزه‌های بیرونی (بحران‌های جامعه و سطح توقعات جامعه)
2- انگیزه‌های درونی (استعدادهای ذاتی، نیازهای درونی و بحران‌های شخصی)
البته همه اینها، منوط به این است که نیازهای اولیه انسان، به‌طور نسبی برآورده شود و آزادی تفکر و اندیشه نیز داشته باشد. این موارد، خصوصیاتی است که اگر ظهور پیدا کند، باعث خلاقیت می‌شود. درواقع، ویژگی افراد خلاق، همین موارد است که درنهایت باعث می‌شود آن‌ها تهدیدها را به فرصت تبدیل کنند و فرصت‌سازی نمایند.
خلاقیت‌های کاربردی و تفکر قضاوت کننده
در خلاقیت‌های کاربردی، مثل طراحی یک محصول یا ارائه یک نظریه علمی، دو مرحله دارد:
الف- ایده‌سازی
ب- ایده‌سنجی
تفکر قضاوت‌کننده در اینجا، به ما کمک می‌کند بسنجیم که هریک از ایده‌های جدید تا چه حد عملی و سودمند هستند. بعضی افراد معتقدند که میدان دادن به تفکر قضاوت‌کننده به تفکر خلاق لطمه می‌زند و آن‌را محدود می‌کند. در این مورد باید گفت، می‌توان دو مرحله‌ای عمل نمود:
1- ابتدا میدان را به تفکر خلاق بدهیم و بدون ارزشیابی و محدودیت، به طرح ایده‌های جدید بپردازیم
2- سپس در مرحلة دوم، با درنظر گرفتن امکانات و محدودیت‌ها، به ارزشیابی ایده‌ها بپردازیم
همچنین لازم نیست همیشه قضاوت‌کننده باشیم، شاید فردی دیگر در زمان آینده از محدودیت‌هایی که ما داریم عبور کند و ایده را کامل و اجرا نماید. باید متذکر شد، درنظر گرفتن تفکر قضاوت‌کننده در خلاقیت کاربردی، ضروری است و در خلاقیت‌های هنری، شامل آثار هنری و بیان احساس هنرمند، از طریق قالب‌های مختلف هنری، تفکر قضاوت‌کننده متضاد با خلاقیت هنری نیست؛ اما تقویت تفکر قضاوت‌کننده، به‌طور قطع به تقویت تفکر خلاق هنری نمی‌انجامد.
توانایی به‌وجود آوردن کسبوکارهای جدید
تشخیص و استقرار به موقع کسبوکارهای جدید، توسط افراد و متولیان اشتغال، نیاز به ایده‌های شغلی دارد. قابل ذکر است که به‌طور کلی، سه نوع ایده شغلی برای انتخاب وجود دارد:
الف- ایده‌های شغلی اجراشده (در صورتی برای انتخاب مناسب هستند که در منطقه ما هنوز مورد نیاز باشند و مشتری کافی داشته باشند)
ب- ایده‌های شغلی بهبود دهندة مشاغل فعلی
ج- ایده‌های جدید
ایده شغلی مناسب، ایدهای است که ویژگی‌هایی مانند هماهنگی با شرایط فردی، دارای بازار مطلوب، متناسب با توان اقتصادی، مورد علاقه شخصی و هماهنگی با مهارت، تجارب و دانش فرد باشد. همچنین دو روش (ایده‌یابی و ایده‌سازی)، برای کسب ایده وجود دارد.
رابطه ایده و فرصت
ایده برای بهرهبرداری از یک فرصت در ذهن انسان شکل می‌گیرد. فرصت، یک نیاز بی‌پاسخ است که در بازار وجود دارد و درواقع ایده، روشی است برای تأمین و پاسخ‌گویی به آن نیاز. وقتی شما به این نیاز، از طریق یک ایده پاسخ می‌دهید، گفته می‌شود که شما از این فرصت بهرهبرداری کرده‌اید. اگر کمی دقت کنید، متوجه می‌شوید که نیازهای بی‌پاسخ زیادی در بازارهای مختلف وجود دارند، پرسشی که مطرح می‌شود، این است که به کدام یک از این نیازها پاسخ بدهیم؟ اینجاست که بحث جذابیت فرصت و نحوة شناسایی فرصت‌های جذاب مطرح می‌شود.
1- ویژگی‌ها و عناصر مهم، برای انتخاب یک فرصت و ایدة نوآورانه و جذاب
ارزش حاصل از فرصت
آیا این فرصت، آنقدر برای مشتریان جذاب هست که حاضر باشند برای آن پول پرداخت کنند؟ به‌عبارتی، آیا برآورده شدن این نیاز، برای آن‌ها ارزشمند است؟
سودآوری فرصت
آیا این فرصت، پتانسیل‌های سودآوری بالایی دارد؟ آیا هزینه‌ها را پوشش می‌دهد؟ حاشیه سود چقدر جذاب است؟
ریسک فرصت
بهرهبرداری از هر فرصتی، مقداری ریسک دربر دارد. باید درنظر داشت که آیا این ریسک و سودآوری، حاصل بهرهبرداری از فرصت، نسبت مناسبی با یکدیگر دارند یا خیر؟
توانایی گروه
آیا گروه و مجموعه‌ای که قرار است از این فرصت بهرهبرداری نمایند، توانایی این کار را دارند؟ آیا توان فنی و مدیریتی در گروه، مؤسس وجود دارد یا خیر؟
علاقه گروه
یکی از مهم‌ترین نکات برای بهرهبرداری از یک فرصت، میزان علاقه گروه به بهرهبرداری از این فرصت است، علاقه باعث تعهد می‌شود، علاقه مثل یک موتور تولید انرژی است که توان لازم برای طی کردن روزهای سخت تجاری‌سازی و ناملایمات کارآفرینی را فراهم می‌کند.
سرمایه اجتماعی
منظور از سرمایة اجتماعی در مقوله تشخیص و بهرهبرداری از فرصت‌های کارآفرینی، تعداد افرادی هستند که شما درزمینه آن فرصت می‌شناسید و از اعتباری مناسب در بین آن‌ها برخوردارید و می‌توانید به‌واسطه ارتباطتان با آن‌ها، روند بهرهبرداری از فرصت را تسهیل نمایید.
پنجره فرصت (میزان دوام فرصت)
به این معنی است که شما چقدر زمان دارید تا از این فرصت بهرهبرداری و استفاده نمایید، آیا این فرصت با دوام است و می‌توانید مدت زیادی روی کسب سود از آن حساب باز کنید، یا نه به سرعت توسط رقبای تازه وارد و یا رقبای موجود، فرصت مربوطه از بین می‌رود و به اصطلاح، پنجره فرصت بسته می‌شود.
توان مالی
آیا شما و گروهی که دارید با درنظر گرفتن سرمایة اجتماعی خود، توان این را دارید که هزینه‌های مالی بهرهبرداری از این فرصت را فراهم نمایید، مانند سرمایه‌گذار جذب کنید، وام بگیرید و…
2- غربالگری فرصت‌ها و ایده‌ها (معرفی یک ابزار)
جدول یا ماتریس غربالگری ایده
یک ابزار ساده برای انتخاب یک فرصت یا ایده، جذاب و نوآورانه است. فرض بر این است که شما سه ایده دارید، کافی است در مورد هریک از این ایده‌ها، به فاکتورهایی که در بالا معرفی شد (توان گروه، علاقه، سرمایه اجتماعی و…) نمره‌ای بین ۱ تا ۱۰ را نسبت دهید و درنهایت، جمع عدد مربوطه را برای هر ایده حساب کنید. به‌عبارتی، هریک از ایده‌ها و فرصت‌هایی که قرار است از آن بهرهبرداری نمایید را ارزیابی کنید. این کار را به‌صورت جداگانه برای هر ایده انجام دهید و درنهایت هر ایدهای که نمره بیشتری کسب کند، کاندید بهتری برای تمرکز و ادامه کار است. البته این ابزار، یک ابزار اولیه است و شاید مهم‌ترین نقطه قوت آن، این است که شما را در هنگام برخورد با هر فرصت و ایدهای وادار می‌کند تا به فاکتورهای مهم، جهت بهرهبرداری از آن توجه نمایید. بعد از این مرحله، می‌توانید با طی کردن یک فرایند استارت‌آپی، ایده‌ها و فرصت‌های حاصل از به‌کارگیری این ابزار را اعتبارسنجی دقیق‌تری نمایید.
3- شناسایی فرصت‌ها و ایده‌های خوب
توجه داشته باشید که در اینجا، بحث ایده‌یابی مطرح می‌شود. افراد بسیار زیادی هستند که دانش فنی و حتی گروه متخصص دارند، ولی توان و یا فرصت ایده‌یابی و کشف فرصت‌ها را ندارند. دلیل اصلی این است که امروزه، سرمایه‌گذارها علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری بر روی استارت‌آپ‌ها هستند، دقیقا همین موضوع است که آن‌ها استارت‌آپ‌ها را همانند یک ابزار شکار فرصت‌های بازار می‌بینند و لذا در صورتی که برایشان ثابت شود فرصت جذابی از بازار، توسط یک استارت‌آپ، مورد هدف قرارگرفته و این استارت‌آپ، توان ابتدایی تولید محصول و تشکیل گروه را دارد، حاضر به سرمایه‌گذاری در آن هستند.
4- منابع و روش‌های ایده‌یابی، ایده‌سازی و جست‌وجوی فرصت‌های کارآفرینی
بررسی روندهای اجتماعی و دموگرافیک
به علایق اجتماعی در حال تغییر گروه‌های مختلف مردم، از نزدیک توجه کنیم. جنسیت، سن، موقعیت مکانی و…، می‌تواند یک منبع بسیارخوب برای تشخیص فرصت‌های جذاب باشد؛ به‌عنوان مثال، جمعیت دهة ۶۰ در آینده‌ای نه چندان دور، نیاز به خدمات پزشکی و مراقبتی فراوان دارند، پس احتمالا در آینده، مراقبت از سالمندان و ارائه خدماتی از این قبیل، یک فرصت جذاب باشد. همچنین تشخیص به‌موقع از خواسته‌های روز جامعه، می‌تواند بسیار مفید واقع شود.
بررسی روندهای بازار
به موانع و محدودیت‌هایی که در اطرافمان بر سر راه عرضه کالا یا خدمات وجود دارد، توجه کنیم. همچنین بررسی اینکه در بازار چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است؛ چه کالاهایی مورد استقبال قرار گرفته است؛ روند بازار در هر صنعت به چه صورت است؛ به‌عنوان مثال، در مورد صنایع غذایی، روندها در دنیا به چه صورت است، آیا استقبال مردم از خرید غذاهای آماده در حال افزایش است؟ چه محصولاتی در این بازار در حال تولید است؟ دغدغه‌های این بازار چیست؟ یا اینکه صنعت خودرو در حال تحول است. شرکتی مانند تسلا، با ارائة خودروهای برقی و هوشمند، روندهای جدیدی را در این صنعت رقم زده است، چه فرصت‌هایی در این زمنیه وجود دارد؟
توسعه شبکه اجتماعی
شما با ارتباط با افراد مختلف، خود را در معرض فرصت‌های زیادی قرار می‌دهید، شاید به‌واسطه یک دوست و آگاهی از مشکلات کسب‌وکار وی در یک قرار کاری، بتوانید ایده‌ها و فرصت‌های زیادی را کشف کنید. شبکه اجتماعی فیزیکی از ارزش زیادی برخوردار است، ولی نباید قدرت شبکه های اجتماعی مجازی را فراموش کرد. شما به‌واسطه شبکه‌های اجتماعی مجازی، می‌توانید به آگاهی بیشتری در مورد روندها و فرصت‌های کارآفرینی دست پیدا نمایید. کافی است افرادی را که درزمینة خاصی که شما نیز به آن علاقه‌مند هستید را در شبکه‌های اجتماعی مختلف دنبال کنید، با این کار، به‌راحتی به آخرین تحولات و اتفاقاتی که در آن زمینه خاص رخ می‌دهد، دسترسی خواهید داشت.
حضور در نمایشگاه‌ها و گردهمایی‌ها
در نمایشگاه‌هایی که مرتبط با علاق همندی‌های شما هستند، شرکت کنید. این کار، هم باعث توسعه شبکه اجتماعی شما می‌گردد و هم شما را در معرض ایده‌های مختلف قرار می‌دهد. شما از جدیدترین دستاوردها آگاهی پیدا خواهید کرد، ایده‌های اجراشده زیادی را خواهید دید و قطعا ایده‌ها و فرصت‌های جدیدی را کشف خواهید نمود.
یادگیری و توسعة مهارت‌ها و توجه به علایق و سرگرمی‌ها
نخست باید چیزهای مورد نیاز و خواستنی‌های خویش را فهرست کنید و سپس، به هر میزان که مهارت‌های مختلفی که به آن‌ها علاقه دارید را دنبال کنید و آن‌ها را آموزش ببینید؛ زیرا آگاهی شما افزایش یافته و ذهن شما به ابزارهای جدید، برای بهرهبرداری از فرصت‌های آینده، مجهز خواهد شد و می‌تواند ایده‌سازی کند.
بررسی روندهای کشو رهای دیگر
در بسیاری از کشورها، به‌واسطه رشد صنعتی، فرصت‌های زیادی ایجاد شده و کارآفرینان، از این فرصت‌ها بهرهبرداری نموده‌اند؛ قطعا با رشدی که در کشور ایران در حال وقوع است، در آیند های نه چندان دور، این پنجره‌های فرصت برای ما نیز باز شده و باید از آن‌ها به‌صورت بومی بهرهبرداری نماییم.
پس مطالعه کسبوکارها و اخبار حوزه‌های مورد علاقه فرد در کشورهای پیشرفته نیز می‌تواند یک منبع خوب درزمینة شناسایی فرصت‌های کارآفرینی در آن زمینه خاص باشد.
بررسی روندهای فناوری
به تغییرات و پیشرفت‌های تکنولوژیکی دقت کنید و ببینید چگونه بر محصولات یا خدمات فعلی تأثیر می‌گذارند. فناوری‌های آینده، به چه سمتی پیش می‌روند؟ این روزها، اخبار فناوری در چه زمینه‌هایی داغ است؟ هوش مصنوعی، فناوری نانو، ماشین‌های الکتریکی و…، در این زمینه، مقالات خیلی زیادی نوشته شده است، کافی است در اینترنت عبارت «ده فناوری تأثیرگذار در دهة آینده» را جست‌وجو کنید. مرور این فناور ی‌ها و فرصت‌هایی که به‌واسطه آن‌ها ایجاد می‌شود، می‌تواند منبع بسیارخوبی درزمینة تشخیص فرصت‌های کارآفرینی باشد.
بررسی شرکت‌های موفق در زمینه‌های مورد علاقه
یکی دیگر از منابع خوب درزمینة تشخیص فرصت‌های کارآفرینی در یک حوزة خاص، مطالعه و دنبا ل کردن فعالیت‌های شرکت‌هایی است که در حوزة مورد علاقه و تخصص شما در حال فعالیت هستند. اینکه ببینید چه ایده‌ها و برنامه‌های جدیدی در آینده دارند، قرار است وارد چه بازارهایی شوند و… می‌تواند منبع مناسبی برای کشف فرصت‌ها باشد.
سفرکردن به شهرستان‌ها و کشورها
می‌توانید به شهرها و محله‌های دیگر سفر کنید و محصولات یا خدماتی را که در آن مناطق عرضه می‌شود را به‌دقت بررسی کنید و امکان راه‌اندازی چنین کسب‌وکارهایی را در منطقه خود بیازمایید.
ایده گرفتن از تبلیغات
از تبلیغات موجود در رسانه‌ها (رادیو، تلویزیون، روزنامه‌ها، مجله‌ها و اینترنت) نیز گاهی وقت‌ها، می‌توان ایده لازم را برای راه‌اندازی کسب‌وکار پیدا کرد.
اخبار منتشرشده (به‌ویژه اخبار اقتصادی) در رسانه‌های جمعی
خیلی از تغییرات در سیاست‌ها و خط مشی‌های دولت و قوانین کسب‌وکار، می‌توانند منشاء ایده‌هایی برای پیدایش کسبوکارهای جدید باشند.
داشتن تجربه شغلی در کسب‌وکار
تجربه باعث می‌شود، فرد بتواند یک محصول و خدمت جدید یا روش تولید جدید و… ارائه نماید. باید به راه‌های مختلف و تازه برای استفاده از محصولات موجود فکر کنیم؛ یعنی از کالاها و محصولات موجود، چه استفاده‌های دیگری می‌توان کرد؟ دقت در کسبوکارهای موجود و مشخصات کالاها و خدماتی که هم‌اکنون در اطرافمان وجود دارد و تشخیص و شکار تناقض‌ها، تعارض‌ها و تضادها بسیار مفید است.
روش بیونیک یا خلاقیت‌شناسی طبیعت
الگوگیری از سامانه‌ها، ساختارها و سازوکارهای طبیعت و موجودات زنده، برای ابداع و اختراع، پدیدآوردن فناوری و حل مسائل فنی و مهندسی است. به‌عبارتی می‌توان گفت، بیونیک هنر به‌کارگیری دانش سیستم‌های زنده، در حل مسائل فنی است. در دهه‌های گذشته، شاهد بسیاری از دستاوردهای بشری هستیم که اگر دقیق‌تر به آن‌ها نگاه کنیم، درمی‌یابیم که الهام گرفتن از طبیعت، کمک شایانی به بهتر ساختن آن‌ها کرد ه است.
طوفان فکری
یک تکنیک خلاقیت فردی یا گروهی است که به شما در ایجاد راه‌حل‌های خلاقانه، برای یک مسئله کمک می‌کند و به این صورت است که در طی آن، با جمع‌آوری فهرستی از ایده‌ها که خودبه‌خود توسط اعضا تولید می‌شود، برای رسیدن به یک جمع‌بندی در مورد یک مسئله، تلاش می‌شود؛ بنابراین، در حین جلسات روش طوفان فکری، نباید از ایده‌ها انتقاد شود؛ زیرا قضاوت‌ها در این مرحله، مانع از ایده‌سازی می‌گردد. فقط در پایان جلسه می‌توان به ارزیابی نظرات پرداخت.
روش حل خلاقانه مسائل (تریز)
این تکنیک، از مطالعه الگوهای تکراری به‌کار رفته در ابداعات و اختراعات گوناگون حاصل شده است (نتایج حاصل از اختراع‌شناسی تحلیلی یا تحلیل پتنت).
این دانش، توسط دانشمند خلاقیت‌شناس و اختراع‌شناس «گنریش آلتشولر»، پایه‌گذاری شده است.
بیشتر بخوانید:
منبع: نژادیان، محمدعلی(1397)، موفقیت شناسی اقتصادی در راستای حمایت از تولید داخلی، چاپ اول، ص 107-99، تهران: انتشارات موفقیت شناسی
پایان پیام/
