آشنایی با چرخه عمر محصول و مراحل آن

مرکز مشاوره و خدمات کارآفرینی چترا

با چرخه عمر محصول (PLC) می توان مسیر محصول را پیش بینی و استراتژی‌های بازاریابی مناسبی را تنظیم کرد. در این متن با مثال پاسخ می‌دهیم چرخه عمر محصول چیست.

به گزارش کارآفرینی پرس، توانایی پیش‌بینی مسیر محصول جدید بسیار ارزش‌مند است. بسیاری از سرمایه‌گذاران، کارآفرینان و توسعه‌دهندگان از ابزاری به نام PLC یا چرخه‌ی عمر محصول (Product Life Cycle) برای پیش‌بینی چالش‌های احتمالی و برنامه‌ریزی برای آن‌ها استفاده می‌کنند. می‌توانید از مدل چرخه عمر محصول برای ردیابی محصول شرکت خود و تصمیم‌گیری آگاهانه برای ارتقای موفقیت آن استفاده کنید. در این مطلب توضیح می‌دهیم چرخه عمر محصول چیست و چه مراحلی دارد. همچنین نحوه‌ی عملکرد استراتژی‌های به‌کار رفته در چرخه عمر محصول و مزایا و معایب آن را شرح می‌دهیم.

چرخه عمر محصول چیست؟

پیش از بررسی هر چیزی، باید بدانیم چرخه عمر محصول چیست و شامل چه مراحلی می‌شود.

چرخه‌ی عمر محصول یک مفهوم است که مسیر یک محصول را از ابتدای تولید تا زوال، به ۴ مرحله‌ی مشخص تقسیم می‌کند. 

 این چرخه برای آگاهی از تصمیمات کلیدی در‌مورد سرمایه‌گذاری و توسعه‌ی محصول، تعدیل قیمت، بازاریابی و سایر تصمیمات مربوط به تجارت استفاده می‌شود.

۴ مرحله‌ی چرخه‌ی عمر محصول عبارت‌اند از:

  1. معرفی: این مرحله زمانی است که محصول برای اولین بار به بازار عرضه می‌شود؛
  2. رشد: این مرحله زمانی اتفاق می‌افتد که محصول به‌سرعت در حال فروش است و تقاضا برای آن در حال افزایش است؛
  3. بلوغ: این مرحله زمانی است که فروش حفظ می‌شود و تقاضا برای محصول در اوج است؛
  4. کاهش: این مرحله زمانی اتفاق می‌افتد که تقاضا برای محصول شروع به کاهش می‌کند.

قبل از معرفی یک محصول، مرحله‌ی تحقیق و توسعه وجود دارد که در آن توسعه‌دهندگان قصد دارند بازار هدف را شناسایی کنند، رفتار رقبا را تجزیه‌تحلیل کنند و برنامه بازاریابی را یک‌پارچه کنند. این مرحله معمولا در چرخه‌ی عمر محصولات رسمی قرار نمی‌گیرد، اما بخش مهمی از روند کلی است.

چرخه عمر محصول چگونه کار می‌کند؟

برای درک چگونگی چرخه‌ی عمر محصول، توصیف جزئیات بیش‌تر هر مرحله مفید است:

  1. معرفی محصول؛
  2. به دست آوردن تقاضا برای محصول؛
  3. تقویت تلاش‌های بازاریابی برای محصول؛
  4. به حداقل رساندن هزینه‌ها برای ایجاد محصول.

۱. معرفی محصول

مرحله‌ی معرفی با بازار کوچک، فروش کم و هزینه‌های زیاد، با سرمایه‌گذاری‌های هنگفت در بازاریابی و تبلیغات محصول مشخص می‌شود. این مرحله ۲ هدف مهم دارد:

  • ایجاد آگاهی از محصول؛
  • ایجاد آگاهی از ارزش آن در بین بازار مصرف هدف.

ارائه‌ی محصول با قیمت کم‌تر یا مشارکت با تأثیرگذاران بازار از استراتژی های موفق برای این مرحله از چرخه عمر محصول هستند. در صورت موفقیت، فروش شروع به افزایش می‌کند و محصول به مرحله‌ی رشد می‌رود.

۲. به دست آوردن تقاضا برای محصول

مرحله‌ی رشد با افزایش مداوم تقاضا مشخص می‌شود که به فروش و گسترش خیلی بیش‌تر محصول از بازارهای مختلف به بازارهای انبوه منجر می‌شود. این افزایش تقاضا به مشتری گسترده‌تر و حاشیه سود بیش‌تر منتهی می‌شود. شرکت‌ها با سرمایه‌ی مالی اضافی می‌توانند بازاریابی و تبلیغات خود را گسترش دهند؛ بنابراین، محصول را حتی بیش‌تر رشد دهند. در صورت موفقیت، فروش به سمت مرحله‌ی بلوغ ادامه خواهد یافت.

۳. تقویت تلاش‌های بازاریابی برای محصول

مرحله‌ی بلوغ با عملکرد حداکثر فروش و تلاش‌های مربوط برای حفظ ارزش محصول مشخص می‌شود. به‌سبب رشد قدرتمند، چون در مرحله‌ی قبلی هزینه‌های بازاریابی کاهش پیدا کرده‌بودند، در نتیجه هزینه‌ی محصول هم کم‌تر می‌شود و در نهایت سود به افزایش‌یافتن گرایش پیدا می‌کند.

در این مرحله توسعه‌دهندگان به منظور تمایز محصول از رقبا و تنظیم محصول برای اطمینان از طول عمر آن، استراتژی‌های طوفان فکری دارند. تنظیمات نمونه شامل کاهش هزینه، تغییر بسته‌بندی، هدف قرار دادن بازار جدید یا افزودن ارزش با ویژگی‌های محصول جدید است. اگر حداکثر نرخ فروش را حفظ نشود، محصول وارد مرحله‌ی کاهش خواهد شد.

۴. به حداقل رساندن هزینه‌ها برای تولید محصول

مرحله‌ی کاهش با کاهش فروش مشخص می‌شود، که می‌تواند نتیجه‌ی اشباع بازار، موفقیت یک محصول رقابتی یا کاهش علاقه‌ی مصرف‌کننده باشد. شرکت‌ها برای جلوگیری از حذف کامل سعی می‌کنند با به حداقل رساندن هزینه تولید، محصول را نجات دهند. در برخی شرایط، حتی اگر اعتبار بازار انبوه به پایان رسیده‌باشد، می‌توان یک بازار خاص را حفظ کرد.

مزایا و معایب چرخه عمر محصول چیست؟

حال که دریافتید چرخه عمر محصول چیست و چه استراژی هایی دارد، بهتر است با مزایا و معایب آن نیز آشنا شوید. شناخت چرخه‌‌ی عمر محصول مزایای منحصر‌به‌فردی را به افراد حرفه‌ای در تجارت که می‌خواهند کالای جدیدی را به بازار عرضه کنند، ارائه می‌دهد.

مزایای چرخه عمر محصول

برنامه‌ریزی استراتژیک

یکی از این مزایا توانایی پیش‌بینی مسیر رشد محصول و درگیر شدن در فرایند مربوط به مدیریت محصول است. استفاده از مدل چرخه عمر محصول به شرکت‌ها کمک می‌کند تا در‌مورد سرمایه‌گذاری‌های مالی، رویکردهای بازاریابی و تبلیغات و توسعه‌ی محصول تصمیمات استراتژیک بگیرند. آن‌ها می‌توانند از قبل برنامه‌ریزی کنند که چه زمانی استراتژی بازاریابی را تنظیم کنند، چه زمانی ممکن است لازم باشد که کالایی را تفکیک کنند و چگونه منابع مالی آن‌ها در مراحل مختلف تخصیص یابند.

یادگیری از چرخه‌های قبلی

مزیت دیگر توانایی اجتناب و مقابله با اشتباهات رایج در هر مرحله است. شرکت‌ها با شناسایی مرحله‌ی فعلی یک محصول در چرخه‌ی عمر و مقایسه‌ی عملکرد آن با محصولات مشابه در آن مرحله می‌توانند از اشتباهات توسعه‌دهندگان قبلی درس بگیرند و استراتژی های خود را متناسب با آن تنظیم کنند.

معایب چرخه عمر محصول چیست؟

حال که توضیح دادیم چرخه عمر محصول چیست و چه استراتژی ها و مزایایی دارد، در ادامه قصد داریم به معایب آن نیز بپردازیم. استفاده از چرخه‌های عمر محصول معایبی دارد که می‌تواند با تدابیر دقیق کاهش یابد:

پیش‌بینی نادرست از معایب چرخه عمر محصول

یک نقطه‌ضعف در چرخه عمر محصول این است که پیش‌بینی می‌کند، اما ابزاری برای پیش‌بینی دقیق برای تمام محصولات نیست. با توجه به شرایط مختلف بازار از یک مکان به مکان دیگر یا جنبه‌های منحصر‌به‌فرد یک محصول خاص، همه‌ی محصولات مسیر دقیقی را دنبال نمی‌کنند. برخی از محصولات ممکن است با افت روبه‌رو شوند و به دنبال آن تجدید‌ حیات غیر‌منتظره و ورود مجدد به مرحله‌ی رشد صورت گیرد. دیگران ممکن است هرگز رشد سریع را تجربه نکنند و در مرحله‌ی معرفی باقی بمانند.

درک جنبه‌های منحصر‌به‌فرد یک محصول خاص می‌تواند به افراد کمک کند که بدون محدود کردن رویکردشان، از چرخه‌ی زندگی به نفع خود استفاده کنند.

محدود کردن تصمیم‌گیری به طور بالقوه

نتیجه‌ی پیامدهای منفی به‌کارگیری این مدل، این است که توسعه‌دهندگان ممکن است استراتژی مدیریت محصول را زود‌هنگام یا به طور نامناسب بر اساس مرحله‌ی چرخه عمر درک‌شده اعمال کنند، در صورتی که این بهترین اقدام نیست.

برای مثال، شرکتی که کالایی را به عنوانِ ویژگی‌های فاز کاهش شناخته است، ممکن است زودتر از موعد برای توقف تولید آن محصول برنامه ریزی کند. اگر داده‌های مقایسه‌ای محدودی در دسترس باشند و به توسعه‌ی وسیع‌تری نیاز باشد، این امر بسیار درست است. در این شرایط، انعطاف‌پذیری برای جلوگیری از اشتباهات مدیریتی اقدامی کلیدی است.

نمونه‌ای از چرخه عمر محصول

صنعت اتومبیل در هر مرحله از چرخه عمر محصول، تغییراتی در محصول اولیه‌ی خود دارد که نشان می‌دهد حتی با تغییر روند بازار، تجارت می‌تواند هم‌چنان در رقابت باقی بماند.

در ادامه، به یک ماشین خاص در هر مرحله نگاه دقیقی می‌اندازیم:

۱. مرحله‌ی معرفی

در حال حاضر، اتومبیل‌های خودران (self-driving) در مرحله‌ی معرفی هستند. شرکت‌ها در حال سرمایه‌گذاری منابع جالب‌توجهی در تحقیق و توسعه‌ی این محصول هستند و قصد دارند طی چند سال آینده آن‌ها را به بازار عرضه کنند. هدف آن‌ها جلب خریداران به سمت مزایای احتمالی و رفع هرگونه نگرانی یا رزرو خریداران احتمالی است که می‌تواند رشد آینده را تحت‌تأثیر قرار دهد.

۲. مرحله‌ی رشد

در حال‌ حاضر، اتومبیل‌های الکتریکی در مرحله‌ی رشد قرار دارند و از منافع عمومی در کاهش گازهای گل‌خانه‌ای و سایر انتشارات و هم‌چنین افزایش کارایی بهره می‌برند. بسیاری از شرکت‌ها در این مرحله از چرخه عمر محصول از استراتژی های مختلف بازاریابی برای گسترش مشتری خود استفاده می‌کنند و در عین حال محصولشان را در پاسخ به بازخورد مشتری و روند بازار متمایز می‌کنند.

۳. مرحله‌ی بلوغ

در حال‌حاضر، در مرحله‌ی بلوغ، مدل‌های اصلی خودروهای ۴ درب و صندوق‌دارغیر‌لوکس هستند. این شرکت‌ها در به‌روزرسانی‌های مداوم سرمایه‌گذاری کرده و ویژگی‌های جدیدی را برای افزایش چرخه‌ی عمر خود و حفظ جایگاه تثبیت‌شده در بازار معرفی کرده‌اند. در عین حال، بعید است که آن‌ها اهمیت سهم بازار خود را گسترش دهند.

۴. مرحله‌ی کاهش

در حال حاضر، این صنایع در مرحله‌ی کاهش خودروهای دیزلی هستند. از جمله‌ عوامل دیگر، انتقاد دولت از آلودگی بیش‌از‌حد به ممنوعیت خودروهای دیزلی در مکان‌های خاص منجر شده‌ که به میزان چشم‌گیری فروش این محصولات را کاهش داده‌است. با توجه به تحرکات زیست‌محیطی فعلی برای کاهش آلودگی و تغییر جهت به انرژی‌های تجدیدپذیر، بعید است این محصول دوباره اِحیا شود.

خلاصه

چرخه عمر محصول از ۴ مرحله‌ی اصلی تشکیل شده‌است که به برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری آگاهانه برای بهبود جایگاه محصول در بازار کمک می‌کند. در این مطلب هریک از این ۴ مرحله و استراتژی های مورد استفاده در چرخه عمر محصول را به‌طور کامل توضیح دادیم. همچنین می‌توان با این چرخه، مسیر پیش روی محصول را پیش‌بینی کرد و استراتژی‌های بازاریابی مناسبی را تنظیم کرد. امیدواریم مطالعه‌ی این مطلب برای شما مفید بوده‌باشد. نظرات خود را با ما درمیان بگذارید.

انتهای پیام/

اگر به دنبال مطالب مفید هستید موفقیت شناسی را به شما معرفی می‌کنیم
منبع
کاربومindeed.com
برای مشاهده کلیک کنید.

پایگاه خبری کارآفرینی پرس

اولین و تنها رسانه برخط اختصاصی کارآفرینی در ایران

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا