پروفسور عبدالله شفیع‌آبادی: این که بعضی انسان‌ها ناتوانند و نمی‌توانند در هیچ زمینه‌ای خلاق شوند را تایید نمی‌کنم
متاسفانه نظام آموزشی موجود و مرسوم مدرسه و خانواده کنجکاوی کودکان را برنمی‌انگیزاند و پاسخگوی نیازهای آنان نیست.
به گزارش کارآفرینی پرس، مدتی قبل محمدعلی نژادیان مولف کتاب موفقیت شناسی و پژوهشگر برتر دانشگاه آزاد اسلامی با پروفسور عبدالله شفیع‌آبادی، پدر علم مشاوره ایران و استاد برجسته دانشگاه آزاد اسلامی درباره خلاقیت گفتگویی کرد که در ادامه می‌خوانید.
محمدعلی نژادیان: جناب آقای دکتر شفیع‌آبادی، بنده طی 10سال تحقیق درباره خلاقیت و موفقیت‌شناسی به این نتیجه رسیده‌ام که يكى از ويژگى‌هاى مهم انسان خلاق بودن است. یعنی خلاق بودن فطرى است و همه افراد توانايى خلاقيت را دارند ولى يك‌سرى از والدين در طول دوران كودكى فرزندان خود، اين فرصت را به آن‌ها می‌دهند كه خلاقيت‌های خود را بروز دهند و تعدادى از افراد به‌دليل تعليم و تربيت اشتباه، خواسته یا ناخواسته اين ويژگى را در کودکان خود سركوب مى‌كنند. البته دسته دوم با تلاش، شرکت دركلاس‌ها و دوره‌هاى خلاقيت، بالا بردن اعتماد به نفس و… مى‌توانند اين ويژگى را در خود پرورش دهند.
بیشتر بخوانید:
در واقع این اعتقاد را دارم که فطرت انسان تشكيل شده از يك‌سرى (استعدادها، گرايش‌ها و شناخت‌ها) و استعدادهاى فطرى انسان مثل يك بذر هستند كه بايد پرورش داده شوند. يكى از گرايش‌هاى انسان نیز گرايش به خلاقيت و ابداع است. يعنى اين گرايش در انسان هست كه مى‌خواهد خلق كند و بيافريند و چيزى كه نبوده را به‌وجود آورد و وقتى اين گرايش هست، يعنى خداوند توانايی آن را هم به انسان عطا کرده است.
اگر در آيات قرآن کریم نیز ملاحظه کنیم در آیاتی كه خصوصيات انسان را برشمرده، خداوند انسان را توانا معرفى مى‌كند و از همه مهم‌تر پيش زمينه خلاقيت و ابداع، فكر كردن و انديشيدن هست كه شاید بيش از صد آيه خداوند انسان را به انديشيدن فرا خوانده است.
پس به نظر اینجانب، انسان توانايي خلاقيت را دارد. حال اين توانايی در برخی از افراد ممکن است سركوب شود و در بعضی از افراد با پرورش اعتماد به نفس و کسب مهارت‌ها، بروز پيدا کند و استفاده از كلمه بذر به همين دليل بود. يك موضوع مهم ديگر نیز اين هست كه انسان موجودى پيچيده‌اى است. ازاین‌رو، صرفا با علم روان‌شناسى نمى‌توانيم به شناخت و بررسى انسان بپردازيم و نياز است معارف مختلفی از جمله معرفت‌هاى دينى و فلسفى را نیز در نظر داشته باشيم.
حال ضمن قدردانی از وقتی که در اختیار بنده گذاشتید، می‌خواستم نظر حضرت‌عالی را درباره خلاقیت انسان بدانم. زیرا عده‌ای می‌گویند بعضی افراد ذاتا خلاق هستند و بعضی دیگر ذاتا خلاق نیستند، آیا این جمله درست است؟
پروفسور عبدالله شفیع‌آبادی: از این‌که شما درباره موفقیت و خلاقیت کار می‌کنید تشکر می‌کنم، زیرا، خدمتی موثر، کارآمد و عملی را در جهت سازندگی و رشد به جامعه ارائه می‌کنید.
معتقدم که هر فرد با یک‌سری توانمندی‌ها به‌دنیا می‌آید. اگر فرد در محیطی ضعیف و بدون امکانات قرار گیرد، توانمندی‌هایش شکوفا نمی‌شود. نقش اصلی و هدف مهم نظام آموزش و پرورش (در مدرسه و خانواده) همین است که توانمندی‌های فرد را بشناسد و آن‌ها را شکوفا سازد.
نوزاد وقتی به‌دنیا می‌آید دارای توانمندی‌های جسمانی و ذهنی معینی است که تحقق آن‌ها به آموزش و تربیت نیاز دارد. اگر در این زمینه کوتاهی شود قطعا نخواهد توانست از آن‌ها بهره‌مند گردد. یعنی هیچ فردی بدون توان به دنیا نمی‌آید و این‌که چه کسی و چگونه فردی خواهد شد به اثرگذاری‌ها و مداخلات محیطی بستگی دارد.
ما در کشورمان توانسته‌ایم با توسعه آموزش و امکانات لازم در صنعت و علوم مختلف به پیش برویم و حتی به علومی دست یابیم که مختص کشورهای پیشرفته صنعتی است. این افراد سازنده و مبتکر همان دانشجویان و هموطنان ما هستند که امکانات آموزشی و ابزارهای لازم در اختیارشان قرار گرفته است.
معتقدم هر انسان با نوع و میزان خاصی از توانمندی به‌دنیا می‌آید و بر آن اساس می‌تواند کارهایی را انجام دهد که بر روی آن ویژگی‌ها سرمایه‌گذاری شده باشد.
معتقدم که امکانات آموزشی- محیطی در ایجاد و رشد فرد فوق‌العاده مهم هستند و این که بعضی انسان‌ها ناتوانند و نمی‌توانند در هیچ زمینه‌ای خلاق شوند را تایید نمی‌کنم. زیرا، دامنه و حیطه خلاقیت نامحدود است و صرفا یک زمینه و مورد را شامل نمی‌شود.
شاهد بوده‌ام که اگر با دانشجویان درست کار کنیم و وقت بگذاریم توان آنان شکوفا می‌شود ولی اگر به تلاش‌های آنان بی‌توجه باشیم و خطاهایشان را اصلاح نکنیم، نتیجه مفید و موثری حاصل نخواهد شد.
کنجکاوی یک ویژگی مهم و اساسی کودک است که از اوان کودکی در او وجود دارد و به‌عنوان یک توان برای او محسوب می‌شود. متاسفانه در جامعه و خانواده از دوره کودکی و آموزش ابتدایی این کنجکاوی سرکوب می‌شود.
رسانه‌های گروهی ما باید بخش مهمی از برنامه‌های خود را به آموزش خانواده اختصاص دهند و به آنان یاد دهند وقتی کودک در خانواده از پدر و مادر سوالی می‌کند، بتوانند به آن درست جواب بدهند و با آموزش و تربیت درست کودکان آشنا شوند.
پس هر انسان با توانمندی‌های معینی به‌دنیا می‌آید که اگر روی آن‌ها سرمایه‌گذاری شود، به‌طور قطع در حیطه‌ای خلاق خواهد شد. نوع و دامنه این خلاقیت‌ها متفاوت است و با نوع و میزان توانمندی ارتباط دارد.
متاسفانه نظام آموزشی موجود و مرسوم مدرسه و خانواده کنجکاوی کودکان را برنمی‌انگیزاند و پاسخگوی نیازهای آنان نیست.
در نهایت هر انسانی کنجکاو و مستعد خلاقیت در حیطه‌ای خاص به‌دنیا می‌آید و اگر به این کنجکاوی‌ها پاسخ مناسب داده شود و تحت آموزش درست قرار گیرد، در محدوده و زمینه توانمندیش خلاق خواهد شد.
امیدوارم با اصلاح، توسعه و بهره‌گیری از برنامه‌های مناسب، راهنمایی و مشاوره دانش‌آموزان و نیز آموزش درست والدین و خانواده‌ها در جهت تربیت نسلی خلاق، گام‌های موثرتری برداشته شود.
پایان پیام/
