بابک نگهداری: حفاظت از زیرساخت‌های عمومی نوآوری سبب افزایش انگیزه مخترعان و نوآوران می‌شود
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس در رویداد اختتامیه «فن تز» با بیان اینکه بدون‌تردید یکی از عناصر مهم در هر نظام ملی نوآوری، نظام مالکیت فکری است، اظهار کرد: حفاظت از دارایی‌های فکری و بهره برداری از آن، از جمله زیرساخت‌های عمومی نوآوری به‌شمار می‌رود که سبب افزایش انگیزه مخترعان و نوآوران می‌شود.
به گزارش کارآفرینی پرس، بابک نگهداری رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس گفت: سرمایه‌های انسانی و دانشی یکی از مهم‌ترین منابع تولید دارایی‌های فکری هستند که بخش عمده‌ای از آنها در دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و شرکت‌های دانش‌بنیان حضور دارند.
دانشگاه‌ها محل تولید اختراعات هستند
وی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی را محلی برای تولید دانش، نوآوری، اختراعات و دیگر مصادیق مالکیت فکری دانست و بیان کرد: در سال‌های اخیر، دانشگاه‌های مختلف به‌سمت توسعه علوم کاربردی و ورود به دنیای کسب و کار حرکت کرده‌اند و همین امر موجب برقراری ارتباط نزدیک‌تر میان دانشگاه‌ها و صنایع مختلف شده‌است. به این ترتیب دانشگاه‌ها می‌توانند نقش فعال تری در اقتصاد کشورها ایفا کنند.
وی تصریح‌کرد: با توجه به اینکه اختراعات، نوآوری‌ها و فناوری‌ها می‌توانند با سود اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی همراه باشند، مسئله مالکیت فکری اهمیت زیادی پیدا می‌کند.
نیاز دانشگاه‌ها بازار امن برای مالکیت فکری
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: دلیلی که دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی را به‌سمت به‌کارگیری سیاست مالکیت فکری پایدار سوق می‌دهد این است که نوآوری‌ها را از آزمایشگاه به بازار در محیطی امن و حفاظت‌شده، انتقال دهند و طبیعتاً این سیاست‌ها متأثر از سیاست‌ها و رویه‌های قانونی هر کشور و همچنین رویکردهای بین‌المللی است.
وی با بیان اینکه طبق بررسی‌ها، کمتر از ۱۰ درصد اختراعات در کشورمان ثبت شده یا در مراحل تجاری سازی قرار دارند، افزود: حدود ۸۰ درصد اختراعات ثبت شده مربوط به افراد حقیقی و ۲۰ درصد آن مربوط به اشخاص حقوقی شامل شرکت‌ها، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها است.
نگاهداری ادامه‌داد: این آمار نشان‌می‌دهد نگاه خیلی از افراد در ایران به مقوله اختراع و ثبت آن به‌اشتباه، موضوعی تشریفاتی است که برای اثبات توانمندی علمی مخترع انجام‌می‌شود. درحالی‌که ثبت اختراع ابزاری تجاری است و اختراعات از دل نیازهای احساس شده و بدون پاسخ مانده جامعه بیرون می‌آید.
وی تصریح‌کرد: توجه صرف به خروجی مقاله بدون ارتقا سایر شاخص‌های تولید علم نیز، یکی از عوامل زمینه‌ای است که باعث شده کارایی نتایج تحقیقات دانشگاهی و میزان تجاری‌سازی آن پایین باشد.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی شاخص‌های بین المللی نیز این وضعیت را تأیید می‌کند، توضیح داد: شاخص تعداد اختراعات ثبت شده به اسناد علمی بین المللی منتشر شده که نمایانگر کاربردی بودن علم است نشان‌می‌دهد در کشور ما به‌ازای هر هزار مقاله علمی منتشر شده تقریباً ۳ اختراع بین المللی ثبت شده‌است.
اثر ثبت مالکیت فکری در توسعه اقتصادی
وی بیان کرد: این شواهد حاکی از آن است یکی از برنامه‌های کشورها برای حرکت به‌سمت توسعه‌یافتگی، بهره‌برداری از اختراعات و دارایی‌های فکری با کیفیت و سطح بالا است که اثر خود را در رشد و توسعه اقتصادی به‌ویژه در بازارهای جهانی نشان‌می‌دهد. به همین دلیل اتخاذ اقداماتی که منجر به کاربردی شدن پژوهش‌ها و سوق دادن آنها به‌سمت فعالیت‌های اصیل و نوآورانه در راستای رفع نیازها و فرصت آفرینی خواهد شد، بسیار حیاتی و اولویت‌دار است.
وی تأکید کرد: حمایت دولت و قوه قضائیه به‌عنوان متولیان اصلی حقوق مالکیت فکری، چه در امر استقرار نظام مالکیت فکری و چه در امر ارزش‌گذاری دارایی‌های فکری به‌عنوان یکی از منابع کسب و کار، قطعاً موجب تشویق و اشاعه فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی اصیل می‌شود.
ثبت اختراع از مهاجرت نخبگان جلوگیری می‌کند
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ادامه‌داد: این حمایت‌ها، علاوه بر اینکه فضای امن را برای فعالیت نخبگان ایجاد می‌کند، در جذب آنان به فعالیت‌های فناورانه و نوآورانه اثرگذار خواهد بود و سبب کاهش انگیزه مهاجرت نخبگان می‌شود.
وی تصریح‌کرد: حمایت دولت و قوه قضائیه همچنین باعث می‌شود که بهره‌برداران اصلی، یعنی بخش صنعت و تجارت، با اطمینان‌خاطر بیشتری نسبت به سرمایه‌گذاری و تبدیل ایده به محصول مشارکت کنند.
نگاهداری گفت: قوه مقننه در سال‌های اخیر، گام‌هایی قانونی برای تمرکز بر تقویت تجاری سازی اختراعات و دارایی‌های فکری برداشته است که از آن جمله می‌توان به پیشنهاد تشکیل یک کارگروه ویژه اشاره کرد که اعضای آن را وزارتخانه‌های مرتبط و مرجع ثبت تشکیل دهند و هدف فعالیت این کارگروه پشتیبانی از تجاری سازی اختراعات ثبت شده باشد که در قانون مالکیت صنعتی دنبال می‌شود. قوانین مربوط به این کارگروه در شورای نگهبان در حال بررسی و گذراندن مراحل تأیید است.
وی ادامه‌داد: در قانون جهش تولید دانش بنیان نیز مجوزهای قانونی فراهم شده که دارایی‌های فکری با پشتوانه دولتی، شامل اختراعات، رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها و همچنین حق بهره برداری از آنها، قابلیت انتقال به بخش خصوصی شامل شرکت‌های دانش بنیان و فناوری، واحدهای صنعتی و افراد حقیقی را داشته‌باشد تا فرآیند تجاری سازی این دارایی‌های فکری تسهیل شود.
حضور پررنگ دانشگاه‌ها در تحقیقات دستگاه‌های اجرایی
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه ۸۰ درصد قراردادهای تحقیقاتی دستگاه‌های اجرایی با دانشگاه‌ها منعقد می‌شود، بیان کرد: معتقدیم که احکام مربوط به حمایت از تولیدهای نوآورانه، قابلیت بهبود دارد و باید انگیزه‌های دانشگاه و پژوهشگران دانشگاهی را برای انجام تحقیقات کاربردی و مسئله‌محور و بهره‌مندی از منافع آن تقویت کند.
وی تأکید کرد: دارایی‌های فکری در دانشگاه‌های نسل سوم و چهارم نقش اساسی در عملکرد آموزشی و پژوهشی ایفا می‌کنند و نتایج فعالیت‌های پژوهشی اغلب به‌شکل اختراع آشکار می‌شوند.
نگاهداری بیان کرد: یکی از مهم‌ترین اقدامات دانشگاه‌ها برای ارتقا و گذر به نسل جدید، اصلاح سیاست‌های مالکیت فکری خود، تقویت ساختارهای سازمانی مرتبط با این موضوع و برنامه‌ریزی برای تجاری‌سازی اختراعاتی است که مالک آنها است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی ما وقتی ارزشمند است که باعث ارتقای شرافت اخلاقی شود، گفت: این نهایت دین ما است که شرافتمندانه زندگی کنیم و این شرافت را در جامعه اشاعه دهیم.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در آموزه‌های دینی به ما توصیه شده که به‌دنبال علم نافع باشیم، ادامه‌داد: به نظر من شرف علم و فناوری در نفع و نشر آن است. یعنی شما هر چقدر در مسیر نافع شدن علم خود قدم برداریم، یعنی در مسیر اعتلای شرف هستید.
وی خاطرنشان کرد: مردم حلاوت کار علمی را زمانی می‌چشند که نتیجه آن تبدیل به یک فناوری شود و در زندگی خود از آن استفاده‌کنند و نفع ببرند.
انتهای پیام/
